Herrialde bakoitzeko osasun-agintariek beren egutegia beren beharretara eta baliabideetara egokituz erabakitzen badute ere, Espainian autonomia-erkidegoen arteko aldeak oso txikiak dira eta desagertzeko joera dute.
Txertoak haurraren lehen hilabeteetan
Garrantzitsua da kontuan hartzea txertoak agertzeak eta egiten ari diren aldaketa epidemiologikoek ia etengabe eragiten dituztela txertaketa-plan horietan aldaketak. Horregatik, zuen haurrak behar dituen txertoen berri izan behar duzue, baita txikienen osasuna ahalik eta hobekien babesteko egin daitezkeen aldaketen berri ere.
B hepatitisa
B hepatitisaren aurkako txertoa hartzen den lehenengoetako bat da, normalean 2, 4 eta 11 hilabete dituenean. B hepatitisa berez konpon daiteke, baina askotan kronikoa egiten da eta zirrosia eta gibeleko minbizia sortzen ditu. Hori maizago gertatzen da infekzioa haurtzaroan gertatzen denean, batez ere haurdunaldian gertatzen bada, amak birusa duelako. Munduko populazioaren %5 kutsatuta dagoela eta urtean bi milioi heriotza eragiten dituela kalkulatzen da.
Transmisio-bide nagusia odola eta sexu-harremana denez, autonomia-erkidego batean nerabezaroa hasi aurretik txertoa jartzea erabaki zen, sexu-harremanengatik edo drogaren mende dauden pertsonen artean xiringak partekatzeagatik kutsatze gehienak gertatzen direnean; baina, gaur egun, jakina da babesak bere horretan dirauela, nahiz eta bizitzako lehen hilabeteetan eman, eta, hala, saihestu egiten da txikitan uzkurtzeko arriskua.
Difteria, tetanosa eta kukutxeztula
Corynebacterium diphteriae bakterioak toxinak sortzen ditu, eta horiek, nerbioak eta bihotza kaltetzeaz gain, eztarriaren hantura eragiten dute, arnasa hartzea eragozten duena eta heriotza eragiten duena. Espainiako azken difteria-kasua 1986an deklaratu zen, baina 1990ean epidemia bat izan zen Sobietar Batasunean, eta Berlingo harresia erori ondoren, kasu bakanak gertatu dira Europan.
Tetanosak %50 inguruko hilkortasuna du, eta Clostridium tetani-k egindako toxina batek eragiten du. Germen horrek gutxi aireztatutako zauriak kutsatzen ditu, eta arnasketa eragotz dezaketen muskulu-uzkurdura espasmodikoak eragiten ditu. Espainian, urtero dozenaka kasu gertatzen dira txertatuta ez zaudeten edo behar bezala txertatu ez diren heldu eta zaharren artean.
Eta eztul ferinoa Bordetella pertussis delakoak eragiten duen arnas infekzioa da. Gaixotasun horrek hilabete asko irauten duten eztula eragiten du, baina bularreko haurretan entzefalitisa (garunaren hantura) ere eragin dezake, eta heriotza ere eragin dezake. Txertoa ez da eraginkorrenetako bat (%70etik %90era); horregatik, Espainian 500 haur baino gehiago bizi dira urtean.
Hiru eritasun horien aurkako txertoa injekzio berean (DTP) kaltegabetzen da, eta 2, 4, 6 eta 18 hilabete dituenean ematen da. Oraindik ere badira 6 urterekin dosi bat jasotzen duten haurrak, txertoen egutegia aldatu egin baita denbora horretan.
Poliomielitisa
Poliomielitisaren birusak nerbio-sistemari eragiten dio, eta paralisia eragiten du, batez ere hankei eragiten diena. Etengabe ukondoa uzten du, gorputz-adarraren atrofiarekin; heriotza ere eragin dezake.
Nahiz eta txertaketa unibertsalak lortu duen gaixotasun hori ia erabat desagertuta egotea Mendebaldean, oraindik endemikoa da Asiako eta Afrikako herrialde batzuetan; beraz, beharrezkoa da babesten jarraitzea, edozein bidaiarik inporta baitezake.
Aurreko txertoak bezala, 2, 4, 6 eta 18 hilabeteren buruan ematen da.
Hemophilius Influenzae B motako infekzioa
Hemophilius Influenzae B motako bakterioa da, eta, eskuarki, goiko arnasbideetako infekzioak eta otitisa eragiten ditu, baina agresiboagoa izan daiteke, eta txikienetan epiglotitisa (laringearen sarreraren hantura), pneumoniak, septizemiak, hezurretako eta giltzaduretako infekzioak eta meningitisa eragin ditzake.
Txertoak ez du galarazten goiko arnasbideetako infekzioak, baina bai orain dela gutxi sartu diren forma larriago horiek guztiak modu ikusgarrian desagertu dira. Normalean, haurtxotik 2, 4 eta 6 hilabetera injektatzen da.
C meningitisa
Meningitis gehienaz arduratzen den ernamuinak, Neisseria meningitidis-ak edo Meningokokoak, hamar familia ditu, eta horien artean “C” dago, ez baita kasu gehien eragiten dituena, baina orain dela gutxi txerto seguru eta eraginkor bat lortu duen bakarra da. 12 hilabeterekin ematen da, eta, batzuetan, 12 urterekin dosi bat hartu behar izaten da.
Txerto antineumokozikoa
Neumokokoa da pneumonietan ohikoena eta oso ohikoa otitis ertainetan. Bularreko haurretan eta haur txikietan septizemiak eta meningitisa ere sor ditzake. Ernamuin honek familia ugari ditu eta aspalditik dauka 23 urteren kontra babesten duen txertoa, baina bi urtetik beherako haurrek ez diote erantzuten. Hala ere, duela gutxi 7 azpimotaren aurkako txertoa agertu da. Gure herrialdean gaixotasun pneumokoziko larrien %80aren erantzuleak dira, eta dagoeneko eraginkorra da haurtxoarentzat.
Gaur egun, 2, 4 eta 11 hilabeteko bularreko haurrei txerto pneumokozikoa ematen zaie.
Elgorria, errubeola eta parotiditisa
Hirukoitz birikoko txertoak hiru gaitz infekzioso hauetatik babesten du: elgorria, errubeola eta parotiditisa. Errubeola arina izan ohi da haurrengan, baina larria izan daiteke haurdun dauden emakumeengan, eta txertaketaren bidez populazio hori babestu nahi da. Elgorria eta paperak (parotiditisa) larriak izan daitezke haurrengan: sukar handia eta garuneko lesioak edo meningitisa (parotiditisaren kasuan).
Hirukoitz birikoa 12 hilabeterekin eta 3 urterekin ematen da, lehenengo urtea baino lehen haurrek plazentaren bidez jasotako amaren antigorputzak mantentzen baitituzte.
Barizela
Barizela gaixotasun exantematiko ohikoenetako bat da haurtzaroan. Ez du larritasunik izaten, sukarra eta erupzioaren azkura izan ezik. Hala ere, kasu batzuetan konplikazioak egon daitezke, hala nola gaininfekzioa edo pneumonia. Hala ere, oso arriskutsua da defentsa apalak dituzten pertsonentzat.
Txertoa duela gutxi txertatu da finantzatutako txertaketa-egutegian, eta 15 hilabeteren buruan eta 3 edo 4 urteren buruan injektatu behar da.
B meningokokoa
B motako meningokokoa da meningitis gehien eragiten duen bakterioa. Ez da ohikoa infekzioa, baina oso larria izan daiteke. Horregatik, Espainiako Pediatria Elkarteak txertoa gomendatzen die bularreko haur guztiei. Duela gutxi, zenbait autonomia-erkidegotako txertaketa-egutegi finantzatuan sartu da.
Jaioberrientzako txertoaren ohiko jarraibidea hauxe da: 2 hilabetera, 4 hilabetera eta 12 eta 15 hilabete bitartean sendotzen den dosia.
Errotabirusa
Errotabirusak gastroenteritis larriak eragiten ditu haurtzaroan, eta konplikaziorik ohikoena deshidratazioa da. Birus honen aurkako bi txerto daude, baina artikulu hau argitaratzean (2022) oraindik ez da sartzen finantzatutako txertaketa-planean. Ahotik hartzen den txerto bat da (edatekoa), eta bi edo hiru dosi behar izaten dira, markaren arabera, 2, 4 eta 6 hilabete dituenean.
