Ama zaretenean, askotan haien zaintza bigarren maila batera pasatzen da. Baina garrantzitsua da zuen ongizatea lehenestea. Izan ere, zuen umea zaindu ahal izateko zuek ere zaindu behar duzue.
Zer jan edoskitzaroan
Erditu ondoren, bereziki zaindu behar duzue zuen elikadura, eta dieta orekatua eta osasungarria egin. Bularra ematen duten amen kasuan, aholku horrek garrantzi berezia du. Ez da haurtxoagatik hainbestekoa, desnutrizio larria duten amek izan ezik, behar adina mantenugai dituen esnea jasotzen jarraituko baitu, amaren dieta edozein dela ere. Edoskitzaroan zer jatea lagungarri izango zaizue zuei hobeto sentitzeko, energia gehiagorekin, eta zuen osasunari kalterik ez eragiteko.
Bularra ematen duen amaren dietari buruzko mitoak daude, adibidez, flatulentziak eragin ditzake haurrengan. Baina gasak elikagai batzuen digestioarekin bakarrik sortzen dira zuen hestean, eta ez dira inoiz esnera iristen.Ez da egia, halaber, esnea ekoizteko beharrezkoa denik. Edoskitzaroan, haurdunaldian bezala, dieta osasungarria behar duzue elikadura egokia izateko eta zuen semeak edo alabak behar duen esnea ekoizteko.
Baliteke edoskitzaroan gose handiagoa sentitzea, kaloria gehiago gastatzen ariko zarete eta. Baina saiatu elikagai osasungarriak hartzen: karbohidrato konplexuak (fruta, barazkiak, osoko zerealak…), proteinak (lekaleak, arrautzak eta haragi gihartsuak, hala nola oilaskoa, txahalkia edo arraina), koipe osasungarriak (oliba-olioa, fruitu lehorrak…), kaltzioa (esnekiak, tofua, sardinak, hosto berdeko barazkiak…) eta zuntza (idorreria saihesteko oso komenigarria da). Gainera, seguru asko emaginak iodo edo burdinazko bitamina-gehigarria jasoko du.
Bularra ematen duen ama baten dietarekin hartu beharreko neurriak
Ia denetik jan daiteke, baina edoskitzaroan zer ez jan ere kontuan hartu behar duzue.
- Egarririk ez baduzue, ez da ur gehiago edan behar. Ondo hidratatuta egotea garrantzitsua da. Gainera, seguru asko lehenengo asteetan ohikoa baino egarriago sentituko zarete, baina ez duzue gehiago edatera behartu behar, nahi ez baduzue.
- Amagandiko edoskitzaroan ez da beharrezkoa bitamina askoko gehigarririk. Emaginak, edo oinarrizko osasun laguntzako medikuak, beharrezkoa denean bakarrik adieraziko du.
- Baliteke haurrak alergia izatea amak bereziki behi-esnea jaten duen elikagairen bati. Haurtxoaren edozein sintoma izanez gero, hala nola oka egitea edo ondoeza, pediatrak elikagai hori aldi baterako zuen dietatik kentzea gomendatu dezake.
Edatea eta erretzea edoskitzaroan
Beste mito bat da garagardoa edateak amaren esnearen ekoizpena handitzen duela. Hori ez da egia, eta gainera alkoholdun garagardoa oso kaltegarria izan daiteke haurrarentzat. Alkohola erabat saihestu behar da haurdunaldian eta edoskitzaroan, amaren esnetik igarotzen baita odol-emariaren antzeko kontzentrazioetan. Lasaigarriak, suminkortasuna eta atzerapen psikomotorra eragin ditzake haurrarengan.
Tabakoa osasunerako kaltegarria den beste substantzia bat da, bai zuentzat bai zuen haurrentzat. Ama erretzaileen esnean aurkitzen diren nikotina- eta beste metal astun batzuez gain, tabakoak esne gutxiago sor dezake. Baina bularreko haurraren osasunerako arazorik handiena arnasteko kea da. Edoskitzaroan erretzeak zuen osasuna kaltetzen duenez eta zuen semearena ere kalte dezakeenez, lehenbailehen uztea komeni da, ahal dela haurdunaldia baino lehen.
Kontraindikazio horiek gorabehera, erretzen jarraitzea erabakitzen baduzu, hobe da amagandiko edoskitzearekin jarraitzea. Hori bai, gomendagarria da hartualdien ondoren erretzearen zain egotea, eta, jakina, ez utzi haurrak, ez kea, ez eta erre den eremuak ere. Erretzen baduzue ere ez duzue ohantzerik egin behar, bularreko haurraren bat-bateko heriotza-arriskua areagotzen baitu.
Kafea har daiteke bularra ematen baduzu?
Bai kafeak, bai kafeina edo teina (txokolatea, freskagarriak, tea…) duten elikagaiek, maiz kontsumitzen badira, suminkortasuna eta lo egiteko zailtasunak eragin ditzakete haurtxoan. Beraz, ahal dela, ez kontsumitu kafeina eta teina gehiegi edoskitzaroan. Gehienez ere 500 mg kafeina egunean (hiru katilukada kafe) segurutzat jotzen da.
Edoskitzearekin bateragarriak diren sendagaiak
Erabilera arrunteko botika gehienak bateragarriak dira amagandiko edoskitzearekin: antipiretikoak, antiinflamatorioak, antibiotikoak, antidepresiboak, analgesikoak… Sendagai guztien %5 eta %10 artean bakarrik ez dira horrelakoak. Jakina, pediatrak zuzenean bularreko haurrari eman dakizkiokeela adierazten badu, zuek ere har ditzakezue, behar izanez gero. Amaren eritasun kroniko gehienak bateragarriak dira amagandiko edoskitzearekin, baita izan ditzakezuen infekzio-prozesu askorekin ere.
Bularretako zainketa eta arazoak
Titiek ez dute zainketa berezirik behar edoskitzaroan. Ez da beharrezkoa bularra hartzea baino lehen garbitzea, kaltegarria ere izan daiteke. Amagandiko edoskitzaroan higiene egokia izateko, nahikoa da ohiko higienea. Gainera, pomada batzuk kaltegarriak direla frogatu denez, ez da komeni erabiltzea, kasu berezietan eta medikuak hala agintzen duenean izan ezik.
Zer egin bularra ematen baduzu mina dagoenean
Edoskitzeak ez du minik eman behar. Mina badu, normalean jarrera txarra duelako edo gaizki heltzen delako izaten da. Haurraren mihiaren mugikortasun mugatu batek edo beheko masailezur batek ere eragin dezake. Eragozpen txikiak izan daitezke, batez ere lehen asteetan esnea igotzean eta eiekzioan, baina, hala ere, min handia izanez gero, profesional mediko batek artatu behar du.
Mina edo erredura areagotu egiten badira hartualdiaren amaieran, eta gainera titiburua kolore zurixka bihurtzen bada lehenik eta morea ondoren, baliteke Raynauden sindromea izatea. Odol-hodien nahaste hori nahiko ohikoa da, eta okerrera egiten du estresak, tabakoak, kafeinak eta hotzak. Jarrera eta heltzea hobetu ondoren, titiburuetan bero lehorra hartzea, hartualdien aurretik eta ondoren, mina arintzen lagun dezake.
Zer egin pitzaduren kasuan: prebentzioa eta tratamendua
Pitzadurei aurrea hartzeko, funtsezkoa da edoskitze egokia ezartzeko oinarrizko jarraibideak betetzea: lehen hartze goiztiarra, jarrera ona, heltze egokia, hartualdiak ez mugatzea eta mina izanez gero laguntza eskatzea. Pitzadurak badituzue, bularra emateko teknika hobetzeaz eta haurtxoaren ahoaren jarrera baloratzeaz gain, titiburuak lehor eta airean izaten lagunduko dizue, eta egunean behin baino gehiagotan eman amaren esnea edo oliba-olioa. Infekziorik izanez gero, eta heridita irekia izanez gero, galdetu medikuari eta jarraitu haren gomendioari (medikuak aginduta bakarrik erabili pomadak). Eta, oso mingarriak badira, bular osasuntsutik has zaitezkete hartualdiak, haurrak zartatua zurruntasun gutxiagoz zupatu dezan, eta, gainera, esnea atera ere egin dezakezue, pitzadurak sendatzen diren bitartean bularra emateko.
Titietako kongestioa
Bularreko pilaketa edo inguratzea haurraren bigarren eta laugarren egunen artean gertatzen da normalean. Esnea ekoizten hasteko odol-fluxua izugarri handitu behar delako gertatzen da hori. Baina bularreko kongestio patologikoa haurrak esnea behar bezala ateratzen ez duenean bakarrik agertzen da.
Bularra emateko bularrak oso tenteak direnean eta haurtxoak heltzeko zailtasunak dituenean, komeni da bero pixka bat ematea hartu aurretik, eta pixka bat eskuz hustea. Mina hartu ondoren arintzen ez bada edo haurra gutxien hustu duen bularrean irauten badu, esne guztia atera behar duzue, buxadurarik izan ez dadin. Ordu erdiz ere konpresa hotzak jar ditzakezue bularrean, hartu ondoren.
Mastitisa
Mastitisa ugatz-guruineko lobulu baten edo batzuen hantura da, eta infekzioa izan dezake edo ez. Esnearen erretentzioagatik eta bakterioen gehiegizko hazkuntzagatik sortzen da. Sintoma nagusiak hauek dira: bularreko mina, hantura lokala eta, batzuetan, gripearen antzeko sintomak. Infekzio-jatorria duen mastitisa sumatzen baduzue, medikuarengana joatea komeni da, esnea hazteko.
Mastitisa tratatzeko, bularra erabat hustu eta atsedena hartu behar da. Ez da inoiz edoskitzaroa eten behar mastitisa izanez gero. Sintomak 24 ordu baino gehiagokoak direnean, beharrezkoa izaten da antibiotikoak erabiltzea, haurtxoarentzat arriskutsuak ez direnak.
